1 Mayıs İşçi ve Emekçiler Bayramı

1 Mayıs dünyada yaygın olarak işçi bayramı olarak kutlanan bir gündür. Marksist Uluslararası Sosyalist Kongresi'nin 1889'da Paris'te yaptığı İkinci Enternasyonal toplantısında aldığı kararla tüm dünyadaki sendikaların ve işçi hareketlerinin, tüm dünyada 1 Mayıs'ın İş ve Emek günü olarak kutlanmasını sağlamak üzere çaba harcamaya çağırmasıyla belirlenmiştir.

Ekim 1884'te Federation of Organized Trades and Labor Unions (FOTLU - Organize Ticaret ve Sendikalar Federasyonu) tarafından alınan kararla, 1 Mayıs 1886, mesai saatlerinin günlük 12 saatten günlük 8 saate düşürüleceği gün olarak duyurulmuştu. 1 Mayıs 1886 gelip çattığında, Amerika Birleşik Devletleri ülke genelinde grevler ve gösterilere tanıklık etmeye başladı. Göstericiler, günlük 12 saat olan çalışma saatlerinin 8 saate düşürülmesini istiyorlardı. Gösteriler devam ederken, 4 Mayıs 1886'da Chicago kanlı bir olay yaşadı. Tarihe Haymarket Olayı olarak geçen olayda, fail-i meçhul bombalamadan sonra göstericilerle polis arasında çatışmalar çıktı. En az 7 polis ve 38 sivil hayatını kaybetti. Çok sayıda işçi lideri tutuklandı. Bunlardan yedisi idam cezasına, diğerleri 15 yıla varan hapis cezalarına çarptırıldı. İdam cezasına mahkum olanlardan birisi darağacında ölmek yerine yerine intihar ederek ölmeyi tercih etti. İkisinin idam cezası Illinois Valisi tarafından müebbet hapse çevrilirken, dördü asılarak idam edildi.

Haymarket Olayı, sonuçları 19. yüzyıldan 21. yüzyıla kadar uzanacak şekilde işçi mücadelesinin tarihini değiştiren bir dönüm noktası olacaktı.

İkinci Enternasyonal, 1889 yılında Paris'te toplandı. Toplantıya, başta Vladimir Lenin olmak üzere işçi haklarının ateşli savunucuları katıldı. Bu toplantıda alınan kararla, 1 Mayıs günü tüm dünyada işçilerin ve emekçilerin haklarını korumaları için kutlayacakları bir gün olarak ilan edildi.

Türk toplumunda işçi bayramının kutlanması 1911 yılına kadar gitmektedir. Osmanlı döneminde 1911'de Selanik'te kutlamalar yapıldığı bilinmektedir. 1 Mayıs'ın İstanbul'da ilk kez kutlanması 1912 yılında olmuştur. Ankara hükümeti 1923'te 1 Mayıs'ı işçi bayramı olarak ilan etmiş, 1924'te kutlamaların kitlesel yapılmasını yasaklamış, 1925'te çıkarılan Takrir-i Sükun kanunuyla kutlamaları tamamen yasaklamıştır. 1 Mayıs'ın tekrar bayram ilan edilmesi 1935 yılındadır. 1935'te, 1 Mayıs günü, Bahar ve Çiçek Bayramı olarak ilan edilir ve resmi tatil olur. 1970'lere kadar geniş kapsamlı kutlamalar yapılmaz. 1970'lerde tüm dünyayı etkisi altına alan işçi hareketleri Türkiye'de de etkisini gösterir ve 1 Mayıs 1976'da Devrimci İşçi Sendikaları Konfederayonu (DİSK) öncülüğünde Taksim'de yapılan kutlamalara yaklaşık 200.000 kişi katılır. 1 Mayıs 1977'de Taksim'de 500.000 kişinin katılımıyla gerçekleştirilen kutlamalarda silahlar patlar, yaşanan panik ve izdihamda 34 kişi hayatını kaybeder, 136 kişi yaralanır. Tarihe Kanlı 1 Mayıs olarak geçen bu olaylardan sonra Taksim Meydanı, 1 Mayıs kutlamalarına kapatılır.

12 Eylül yönetimi Milli Güvenlik Konseyi kararıyla 1 Mayıs'ı resmi tatil olmaktan çıkardı. 1981'den itibaren 1 Mayıs kutlamaları işçi örgütleriyle güvenlik güçleri arasında sorun teşkil etti, sürtüşmelere yol açtı. İşçi sendikaları, yasaklama kararına rağmen, 1 Mayıs'ı Taksim Meydanı'nda kutlayarak 1977 olaylarını anma konusundaki isteklerinde vazgeçmediler. Her sene Taksim'e yürümek isteyen gruplarla engellemek isteyen polis arasında değişen büyüklükte olaylar yaşanageldi.

22 Nisan 2009'da Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edilen önergeyle 28 sene sonra 1 Mayıs, Emek ve Dayanışma Günü ismiyle tekrar bayram ve resmi tatil olarak kabul edildi. 2010 yılında 1 Mayıs Taksim'de 140.000 kişinin katılımıyla kutlandı. 2013 yılından itibaren Taksim Meydanı'nda işçi bayramı kutlamalarına izin verilmedi.

01.05.2020 Geni
1
daha iyi hizmet verebilmek için çerez (cookie) kullanıyoruz. detaylı bilgi için tıklayın