Hani Kurtuluş Savaşı'nda yırtıp attığımız anlaşmasıyla meşhur Fransa'nın Sevr kasabası vardır ya, orada hava geçirmeyen iç içe cam fanuslar içinde saklanan bir ağırlık ölçü birimidir Büyük K, Fransızların tabiriyle "Le Grand K" (Kiloların kilosu anlamında) yani dünyada kullanılan tüm ağırlık ölçü birimlerinin kalibrasyonunun referans ölçüsü olan nesne, ki pound, libre gibi farklı ağırlık ölçüleri kullanan ülkelerin laboratuvarlarında bile bu hassas kilogram kullanılmaktadır, ağırlığın ölçümünde en ufak bir oynama olmasın, ölçüler bozulmasın diye kilitli, kimsenin göremeyeceği bir kasada saklanmaktadır. %10'u iridyum %90'ı platinden üretilmiş bu nesnenin kopyaları üretilerek dünyada çeşitli merkezlere teslim edilmiş. Bizdeki, Büyük K'nın 54 numaralı kopyası olarak üretilmiş, Tübitak'ta saklanan kopya da dünyadaki diğer kopyalar gibi 40 yılda bir Paris'e çok özel şartlarda gönderilerek, doğruluğu ölçülmekte ve daha sonra gerekli düzeltmeler yapılarak geri gönderilmekteydi. Türkiye'deki diğer hassas ölçü işlemlerinde kullanılan kilogramlar da bu kopya'dan üretildiğinden bu kalibrasyonun ne kadar önemli olduğunu anlayabiliriz. Sadece 3 kez yapılmış olan bu ölçümler sırasında bir sorun ortaya çıktı. Dünya'daki ağırlık ölçüleri zaman içinde ilk değerinden kaymaktaydı. Bilim adamları, orijinal kilogramın 54 mikrogram ağırlık kaybettiğini hesapladılar. Bunun fazla önemli olmadığını düşünebilirsiniz, ama cep telefonunun içindeki silikon çipte bu oranda bir hata olmasının nelere yol açabileceğini düşünün.Cam fanuslar içinde de saklansa, radyoaktif bozunma ve bilinmeyen bozucu etkiler, bilim adamlarında, bu birimin şaşmazlığını korumak adına, daha evrensel olan ve bir nesneye bağımlı olmayan ölçü yöntemlerine geçme yönünde eğilimler doğmasına yol açmıştı. 16 Kasım 2018'de yine Fransa'da ağırlıklar ve ölçü birimlerinin ele alınacağı bir konferans toplanacak. Sadece kilogram'ın değil, 7 adet evrensel ölçü biriminden 4'ünün toplu biçimde yeni yöntemlere bağlama konusunda bir karar alınacak. Ağırlıklı olarak Planck ölçü birimlerine geçme önerisi konuşulmakla beraber farklı fikirlerin de olmasından dolayı bir oylama yapılacak. 20 Mayıs 2019 tarihinde bizde de dahil, dünyanın geri kalanında da yeni yöntem kullanılmaya başlayacak. Belki Sevr'deki Le Grand K saklanmaya devam edecek yine ama, 1889 yılından bu yana yürüttüğü kalibrasyon görevinden emekli olup, bir müzede hatıra eseri olma dönemine geçecek gibi görünüyor.
04.11.2018 geronimo