Pi Sayısı

Matematikte temel sabitlerden biri olan pi sayısı, bir çemberin çevresinin uzunluğunun çapına oranını temsil etmektedir. Antik yunandan bu yana bilinen ve belki de sadece matematikte değil, fizik ve kimyada da çok kullanılan bir sayıdır. Aslında bu sayıyı bazı matematik yöntemler kullanarak hesaplayabiliyoruz ama nedenini düşündüğümüzde, böyle bir oranın neden oluştuğunu anlamamız, yani neden çapı bir birim olan çemberin çevre uzunluğu bu sayıya eşit? bunu kavramamız zor. Belki de başka bir evrende boyutlar o şekilde birbirleriyle ilişkili ki o evrende çemberin karşılığı olan şekilde çevrenin çapa oranı farklı bir değere sahip. Yani belki de bizim içinde bulunduğumuz evrenin fiziksel bir özelliği bu sayı. 2010 yılında Fabrice Bellard adlı bilgisayar programcısının geliştirdiği çok hızlı bir teknikle yaklaşık 2.7 trilyon basamağını hesaplamasından binlerce yıl önce Arşimet pi sayısının 3 tam 1/7 ile 3 tam 10/71 arasında bir sayı olduğunu hesaplamıştı. Yine Fibonacci, Newton, Euler gibi matematikçilerin pi sayısı ile ilgili çeşitli hesaplama yöntemleri ve formülleri olmuştur. Bu sayının ilginçliği ise rastlantı ve açılar içeren konularda sık sık karşımıza çıkmasıdır. Rastlantı dağılımı deyince neden pi ile karşılaşıyoruz? Bir mantığı var mı? Her neyse, aslında dışarıdan baktığınızda sıkıcı olacağını düşündüğünüz matematikçiler aslında ilginç insanlar. Amerikan tarih formatında pi nin 3 basamağını 3/14 şeklinde yazdığınızda 14 mart tarihini elde ettiğiniz için bu tarihe pi günü demişler. Her yıl 14 martta pi günü etkinlikleri düzenleniyor, ve matematikçiler arasında çeşitli yarışmalarda ödüller dağıtılıyor. Pi sayısının aslında derin bir anlam içeren güzelliği, binlerce yıl öncesinin insanlarıyla belki gelecekte yaşayacak insanlara aynı anlamı sunarak bizleri birleştiriyor.
Bilimin popülerleşmesi için uğraşan Kuzey Amerikalı astronom Carl Sagan, yazdığı "Temas" isimli romanda Vega takım yıldızındaki akıllı bir yaratıkla haberleşen Dr. Elanor Ann Arroway isimli astrofizikçinin onunla şu konuşmasına yer vermiştir. "Yaptığımız hesaplamalar, matematiksel boyutlar ötesinden bizimle iletişime geçen bir gücü gösteriyor, siz de farkettiniz mi? Örneğin Dairenin çevresinin çapına oranında 20 basamaklı bir sayıyla ifade edilen değeri bir anda çok uzun bir süre rastgele sayılar yok oluyor ve sadece 1 ve sıfırlarla devam ediyor. Bu boyutlar üstü bir zekanın bizimle haberleşmesi olabilir mi?" Yani başka bir yıldızda matematik bilen yaratıklarla da haberleşebiliyoruz, üstelik matematik ve özelde de pi sayısı ile ilgili bilgi, aynı zamanda hiç bir zaman dokunamayacağımız ya da göremeyeceğimiz (Vega'daki yaratıktan da daha erişilmez olan) başka boyutlarla da haberleşme imkanı sağlayan bir araç. Belki de içinde yaşadığımız kainatı yaratan güç bize bunları farketmemiz için ipuçları veriyor. En azından bunlara ilgi duyanlar kendilerini bir anda başka bir ortamda zaman ve mekanlar ötesinden benzer zekalarla haberleşirken bulabiliyorlar.
Yani matematik, pi sayısı ve özelliklerini bilmeyen birinin Sagan'ın romanını aynı ilgiyle okumayacağı kesin. Aslında hala roman okuyanlar kaldı mı bilemiyorum. Ama bu romanın filmi de çekilmişti. Belki film yoluyla büyük usta Carl Sagan'ın eşsiz bilgi ve yaratıcılığı bir kaç kişinin ruhuna dokunmuştur. Ancak ustanın etkileyici biçimde sunduğu Cosmos dizisi geniş kitlelere hitap etmişti eminim hatırlayanlar vardır. Bu arada bugün aramızda olmayan Sagan Ustayı saygı ve özlemle anıyoruz...